Lastik Hizalama, Rot Balans Ayarı, Kaster, Kamber ve Toe Açısı

Araçlarımızın yere tek teması olan lastikler hakkında bir kaç önemli ayar ve açılardan bahsedelim. İlk işlemimizin adı Lastik Hizalama nedir, ne işe yarar? Öncelikle onunla başlayalım. Aracınızdaki lastiklerin aracın kendisiyle, lastiklerin birbirleri ile ve yolla geometrik şeklinin doğru olmasına lastik hizalaması denir. İdeal olan hizalama dört lastiğin birbiri ile paralel olması, yola ve dingillere düz ve dik şekilde basmasıdır. Soru hizalama ile yol tutuşu artacak, lastik ömrü uzayacak, araç yere düzgün bastığı için yol tutuşu maksimum seviyede olacaktır. Doğru yapılan hizalama ile istenmeyen titreşimler de giderilmiş olacaktır.

Rot – Balans Ayarı

Bu ayarın yapılmasının gerektiğini anlamak için aşağıdaki maddelere bakmak gerekecektir.

• Eşit olmayan lastik sırtlarının oluşması.
• Araç da sağa ya da sola çekme olması.
• Direksiyonun düz yolda ortada pozisyonda durmaması.
• Belirli bir hızı geçtiğinde direksiyonda titreşimler meydana gelmesi.

Rot – Balans Ayarı Nasıl Yapılır?

Rot ayarı bağımsız süspansiyonlu araçlarda ve sabit süspansiyonlu araçlarda yapılabilmektedir. Toe açısının eskiden mm hesabına göre yapılmaktaydı. Günümüzde gelişen teknoloji ile rot ayarı (toe açısı) bilgisayarlı sistemler yardımıyla ve maksimum hassasiyetle yapılmaktadır.

Kaster Açısı

Tekerlere yandan bakıldığında görülen, aks piminin taşıtın önüne ya da arkasına doğru yaptığı eğime denir. Genellikle derece cinsine göre ölçüm yapılmaktadır. Ölçüm sadece ön tekerler için yapılmaktadır.

Kamber Açısı

Toe açısından sonra en önemli acı kamber açısıdır. Bu açı lastiklerin eğimini ifade etmektedir. Ölçümü genellikle derece cinsinden yapılmaktadır. İdeal olanı sıfır derecedir, bu sayede lastik aşınması en aza inecektir. Ayrıca aracın kullanım amacı da kamber acısını belirlemeye yardımcı olur ve üreticiler araçları hakkında bu açı değerlerini sürücülerle paylaşırlar.

Araç sürüş sırasında kamber açısı da değişiklik gösterebilir. Kamber ayarı doğru değilse lastik sırtlarında orantısız aşınma meydana gelecektir ve araç çekme eğilimi gösterecektir. Açının yanlış olması tek lastiği etkilemektedir. Kamber ayarı hem arka hem ön tekerlere yapılmaktadır.

Lastiklere içe doğru kamber verilmesi(negatif kamber) yol tutuşunu arttırabilir fakat düz yollarda kullanımda bu durum tersine dönmektedir. Lastiklere dışa doğru kamber verilmesi (pozitif kamber) daha çok binek araçlar, traktörler ve bazı arazi araçlarında görülür. Bu açı aracın daha düz bir şekilde hareket etmesini sağlar ve araç kullanımını kolaylaştırır. Daha iyi yol tutuş için ön tekerleklere pozitif, arka tekerleklere negatif kamber açısı verilir. Tekerlek rulmanlarındaki problemler, aks problemleri ve salıncak problemleri kamber açısı bozmaktadır.

Toe Açısı

Türkçe karşılığı ayak parmakları anlamına gelmektedir. Toe en önemli tekerlek hizalama açısı olarak kabul edilmektedir. Lastik aşınmasının en büyük sebebi toe açısı bozukluğudur. Genellikle mm ya da inç olarak ölçüm yapılır. Her iki lastiğinde konumu ileri hedefi gösterdiğinde ön lastikler arasındaki mesafe ile arka lastikler arasındaki mesafe aynı olduğunda toe sıfır olarak kabul edilir. Yani ön teker hizası ile arka teker hizasının aynı olması gerekmektedir. Bu açı araç Halide iken değişiklik gösterebilir.

Araç türü aksamındaki bazı parçaların yıpranması bu acının bozulmasına neden olacaktır. Arkadan itişli araçların toe açısı, ön lastiklerin bir miktar içe kapanık olması şeklinde ayarlanır. Bunun sebebi ise hız ya da yük arttıkça on tekerlerin birbirlerinden bağımsız olarak dışa doğru yönelme hareketini gerçekleştirmesidir. Lastikler pozisyonlarını bu şekilde değiştirdiğinde sürüş kararlılığı azalacaktır, lastiklerde ki aşınmalar düzensiz olacaktır, direksiyonda titreşimler meydana gelecektir. Arkadan itişli araçların arka tekerlerine de dışa açık şekilde toe ayarı yapılır.

Toe açısı yanlış ise lastiklerde tüylü aşınmalar meydana gelir ve bu aşınmaların yönü açının hatasını bize söyler. Açı hatası olan araca yeni lastik alınsa bile lastik aşınma problemi çözülmez öncelikle toe açı problemini çözmek gerekecektir. Açı bozuk ise lastiklerden içten dışa ya da dıştan içe aşınmalar meydana gelecektir. Aracın gücü yeteri kadar yere aktarılmaz ve yakıt tüketimi olumsuz etkilenir. Aracın yol tutuşunda problemler ortaya çıkar, araçta sağa sola çekmeler meydana gelir. Açı bozuk olduğunda süspansiyon sistemi olumsuz etkilenir ve çeşitli titreşimler meydana gelebilir.